Мұрын арқылы тыныс алу керек. Бұдан оңай ереже жоқ сияқты. Бірақ үлгерімі төмен оқушыларды тексеру кезінде балалардың жартысынан көбінде мұрынмен тыныс алу (аденоидтар, созылмалы ринит, таңдай бадамша безінің гипертрофиясы) бұзылғаны анықталады. Тыныс алу тәсілі мен оқудағы жетістіктер арасында байланыс орнатылды. Баланың дұрыс тыныс алуына немесе болмауына оның физикалық және интеллектуалдық дамуы байланысты. Өкінішке орай, ата-аналар тыныс алу ақауларына әрдайым назар аудара бермейді. Бұл ішінара түсінікті: олар баланың жалпы жағдайында онша байқалмайды. Бірақ мұрынмен тыныс алудың шамалы «ақауы» да бүкіл денеге зиянды әсер етеді. Біріншіден, ауыз арқылы тыныс алғанда, өкпеге ауа аз түседі, тек олардың жоғарғы бөліктері жұмыс істейді, демек, дене аз оттегі алады. Екіншіден, дауыс өзгереді, сөйлеу бұзылады, бала мұрнын тарта бастайды, монотонды сөйлей бастайды. Сонымен қатар, оған тамақты шайнау қиынға соғады. Иіс сезімі күңгірттеніп, тәбеті жоғалады. Дұрыс емес тыныс алу тістерге де әсер етеді: олар біртіндеп бүгіліп, тіс жегісі дамуы мүмкін. Сондай-ақ, миды жуатын сұйықтық тоқырап, жүйке жүйесіне зиянды заттар жиналады. Сондықтан ауызбен дем алатын балалар ашуланшақ, жылап, шашыраңқы және летаргиялық. Бұл фактілер кішкентай балалардың тыныс алуын бақылаудың қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Егер бала баспалдақпен көтеріліп, жаттығу жасап, өз ісімен айналысса. Аузын ашық ұстайды немесе аузын ашық ұйықтайды, егер ол жиі дем алса, летаргиялық, бозарған болса. Оның ерні үнемі тозған және жарылған, бұл оның дұрыс дем алмауының алғашқы белгілері.
Дышать надо через нос. Казалось бы, нет правила проще этого. Но при обследовании слабоуспевающих учеников выявляется, что более чем у половины детей нарушено носовое дыхание (аденоиды, хронический ринит, гипертрофия нёбных миндалин). Установлена связь между способом дыхания и успехами в обучении. От того, правильно дышит ребёнок или нет, зависит его физическое и интеллектуальное развитие.
На дефекты дыхания, к сожалению, родители не всегда обращают должного внимания. Отчасти это понятно: они не очень заметны в общем состоянии ребёнка. Но даже незначительная «неисправность» носового дыхания вредно отражается на всём организме.
Во- первых, при дыхании через рот воздуха в легкие попадает значительно меньше, работать будут лишь их верхние отделы, значит, организм получит меньше кислорода. Во- вторых, изменяется голос, нарушается речь, ребёнок начинает гнусавить, говорить монотонно. Кроме того, ему становится труднее пережевывать пищу. Обоняние притупляется, и пропадает аппетит. Неправильное дыхание сказывается и на зубах: они постепенно искривляются, может развиться кариес. А также застаивается жидкость, омывающая мозг, и в ней накапливаются вредные для нервной системы вещества. Поэтому дети, которые дышат ртом, раздражительны, плаксивы, рассеяны и вялы.
Данные факты показывают, как важно следить за дыханием маленьких детей. Если ребёнок, поднимаясь по лестнице, делая зарядку, занимаясь какими- то своими делами. Держит рот открытым или спит с открытым ртом, если он часто дышит, стал вялым, бледным. А губы у него постоянно обветренны и покрыты трещинами,- это первые симптомы того, что он дышит неправильно.
